جای گروه های واکنش اضطراری در محل های پرجمعیت شهر کجاست؟
تحقیقات کارشناسان دخیل در امر مدیریت بحران در کلانشهرهای بزرگ دنیا نشان می دهد که افراد آموزش دیده، حدود 70 درصد از حادثه دیدگان را از انواع حوادث نجات داده اند، حال این سووال مطرح می شود، به راستی جای این گروه های واکنش اضطراری در محل های پرجمعیت شهرهای کشور کجاست؟
ایران به خاطر وقوع حوادث طبیعی، غیر طبیعی و انسان ساخت، در زمره 10 کشور نخست بلاخیز دنیا قرار دارد، بطوریکه از مجموع 40 بلای طبیعی شناخته شده در جهان امکان وقوع 31 نوع آن شامل زلزله، سیل، سونامی، رانش زمین، روانه های گلی، سنگ لغزش، فرسایش خاک، نفوذ و پیشروی آب دریا، رسوب زایی، تخریب ساحلی، مرداب زایی، کویرزایی، انجماد و سرمازدگی، تگرگ، بهمن، طوفان، آلودگی آب و هوا، آلودگی محیط زیست، آفات و بیماری های نباتی و نیز خشکسالی در کشور وجود دارد.
همچنین تحقیقات انجام شده از سوی سازمان های دخیل در امر مدیریت بحران و سوانح نشان می دهد آتش سوزی خود به خودی جنگلها، صاعقه، خطرات ژئوترمال(زمین گرمایی)، ریزش حوضه های آهکی، نشست های زمین در نواحی استخراج مواد معدنی، ریزش های زیر دریایی، لغزش های زیر دریایی، باتلاق زایی، آتشفشان و خودسوزی میدان های ذغالی در مراحل بعدی وقوع حوادث و بلایای شایع در کشور قرار دارند.
بیش از یک دهه است که سازمان ملل متحد با رویکردی خاص در حوزه کاهش خطرپذیری در برابر حوادث و سوانح طبیعی و افزایش توانمندسازی جوامع بویژه در زمینه های ایجاد گروه های واکنش اضطراری در محل های پرجمعیت شهرهای بزرگ دنیا فعال است، اما در ایران نگاه به این موضوع نگاهی ویژه و تخصصی نیست و همانگونه که از شواهد و قرائن پیداست ایجاد این گروه ها در کشور مغفول مانده است.
طبق تجربیات گروه های امدادرسان بین المللی، موفقیت بشر در استقرار مدیریت خطرپذیری (ریسک) در گرو جلب مشارکت شهروندان در گروه های واکنش اضطراری در محلات و قرار دادن شهروندان در صف اول راه های پیشگیری و «آمادگی و مقابله» است.
بنابراین نقش مردم نباید فقط به این نکته خلاصه شود که در هنگام وقوع زلزله یا هرحادثه دیگری چه کاری باید انجام دهند، بلکه مهم آن است که چگونه می توان با جلب مشارکت های مردمی سطح خطرپذیری جامعه را در برابر حوادث و سوانح پیش از رویداد حوادث کاهش داد.
با توجه به موقعیت لرزه خیزی کشور، آمادگی در برابر زلزله و نظایر آن باید در اولویت زندگی تمام مردم و البته مسوولان و در همه سطوح قرار گیرد و تا زمانیکه این گونه نشود، موفقیتی حاصل نخواهد شد.
در این رهگذر واقعیت این است که هر ایرانی حداقل یک بار طی زندگی خود با یک زلزله مخرب یا سیل ویرانگر مواجه خواهد شد و از این رو حوادث یادشده باید دغدغه عمومی و همیشگی وی برای حفظ سلامت خود و خانواده اش باشد.
ایجاد گروه های واکنش اضطراری(Emergency response groups) در سطح محلات های پر جمعیت شهرهای کشور می تواند قطعه ای از یک پلان بزرگ طراحی شده جهت آمادگی مردم برای مقابله با شرایط اضطراری عمومی و پیچیده باشد که باید در کنار سایر اقدامات و برنامه های جامعه ایمن برای حفاظت شهروندان اجرا شود.
گروه های واکنش اضطراری محلات در هنگام وقوع حوادث، مکمل نیروهای امدادگر رسمی از سازمان ها و نهادهای مسوول هستند و در ساعت اولیه حادثه می توانند نقش حیاتی در امدادرسانی به خانواده و همسایگان و هم محله ای های خود داشته باشند.
یکی از اساسی ترین و مهمترین نقش های پذیرفته شده دولت ها و سازمان های مسوول و دخیل در مدیریت بحران در کلانشهرها، حفاظت از ذخایر، منابع طبیعی و جمعیت انسانی در برابر تهدیدهای ناشی از وقوع انواع مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی ایجاد گروه های واکنش اضطراری در محل های پرجمعیت شهرهای بزرگ است که با ایجاد این گروه های آماده، آمادگی پاسخگویی فوری به انواع حوادث به راحتی میسر خواهد شد.
طبق هشدار کمیته اضطراری فجایع طبیعی(دی ای سی)، اکنون بیشترین نگرانی های سازمان های امدادرسان جهان در مورد وقوع زلزله در شهرهای بزرگ جهان از جمله تهران، استانبول در ترکیه و کاتماندو در نپال است.
از: فرهاد شرف پور